De klachten over het verkeerslawaai van A73 en Jan Ludenlaan nemen de laatste tijd toe. Hoe erg is het eigenlijk? En is er iets aan te doen?
Sommige mensen wijten de ervaren toename van de geluidshinder aan het verwijderen van bomen en struiken bij de bouw van de keersluis bij Heumen. Het plaatsen van geluidsschermen bij Heumen zal de geluidshinder in dat dorp verminderen, maar ze weerkaatsen het geluid ook naar de Hoogenhof. Is de Jan Ludenlaan na de reconstructie van de weg meer lawaai gaan maken? Of is de toename van de hoeveelheid verkeer op A73 en Ludenlaan de boosdoener?
Hoog tijd om ons eens te verdiepen in de stand van zaken, en mogelijke maatregelen om de overlast te verminderen.
Inhoud:
Verkeersintensiteit
Effect van de windrichting
Berekeningen van geluidsbelasting
Wat is een decibel?
Resultaten
Effect van bomen en struiken
Normen
Wat nu?
Verkeersintensiteit
Sinds de opening van de A73 is het aantal voertuigen dat per dag over de A73 rijdt verdrievoudigd. De laatste paar jaar lijkt de drukte echter te stabiliseren. Dit kan dus niet de oorzaak zijn van de toenemende klachten.
naar inhoudsopgave
Effect van de windrichting
De windrichting heeft een zeer sterke invloed op de voortplanting van geluid. Met wind mee heeft geluid de neiging om naar beneden af te buigen. Als het daarbij op een hard oppervlak terecht komt, bv. water of beton, dan kan het geluid zich als het ware al stuiterend voortplanten, en zo sterker bij je aankomen dan wanneer het rechtstreeks door de lucht ging.
Tegen de wind in wordt geluid naar boven afgebogen, en ontstaat er een 'schaduwzone' waarin het geluid zich niet voortplant. Dit is op dagen met oostenwind goed te horen; de A73 is dan nauwelijks hoorbaar.
naar inhoudsopgave
Berekeningen van geluidsbelasting
Simpelweg de geluidsbelasting meten is niet voldoende om een te hoge geluidsbelasting aan te tonen. Gelijktijdige telling van de verkeersintensiteit, en rekening houden met de weersomstandigheden is geboden. En als de meetresultaten bekend zijn, is het daarmee nog niet duidelijk welke maatregelen het meest geschikt zijn om de geluidshinder te verminderen. Daarom gebruikt de overheid meestal rekenmodellen voor het bepalen van de geluidsbelasting. Deze modellen zijn op basis van uitgebreid -internationaal- onderzoek tot stand gekomen, en in veel landen in gebruik. De nauwkeurigheid is in de meeste gevallen voldoende voor het nemen van besluiten en maatregelen.
In Nederland is het te gebruiken model bij wet vastgelegd. Het 'reken- en meetvoorschrift geluid 2012' is onderdeel van de Wet Geluidshinder. Dit model is nagenoeg gelijk aan het model uit de internationaal afgesproken ISO standaard 9613-6:1996.
Omdat het Reken- en Meetvoorschrift Geluid tot in detail gepubliceerd is, kan ieder die dat wil het toepassen. En dat heb ik dus gedaan.
De berekening bestaat grofweg uit twee delen, bepalen van de geluidssterkte van de bron, en berekening van de verzwakking daarvan tijdens de voortplanting door de lucht tot aan het punt waar je woont of staat.
De bron
Voor het bepalen van de geluidssterkte van de bron is het nodig om te weten met welk soort wegdek we te maken hebben, en het aantal voertuigen, het type daarvan (personenauto's, vrachtwagens, zware vrachtwagens), en hun snelheid.
Rijkswaterstaat publiceert jaarlijks metingen van de verkeersintensiteit van de snelwegen. De provincie Gelderland publiceert gegevens van de Ludenlaan. Van elk type weg zijn gegevens bekend, waarmee voor elke voertuigsoort en -snelheid de geproduceerde geluidssterkte kan worden berekend.
Tussen bron en ontvanger
Het rekenmodel berekent de verzwakking van het geluid door de afstand, de demping door de lucht, demping door de bodem, afscherming door geluidsschermen, en weerkaatsing door bv. gebouwen en geluidsschermen aan de overkant van de weg. Het rekenmodel uit de wet geluidshinder bevat ten slotte een 'meteo correctie', die bedoeld is om het effect van de windrichting uit te middelen. Ik heb deze correctie niet toegepast. Immers de overheersende windrichting is zuidwest. En we hebben juist bij zuidelijke en westelijke winden het meest last van de wegen. De resultaten gelden dus voor een situatie met westelijke winden.
naar inhoudsopgave
Wat is een decibel?
De geluidsbelasting wordt gemeten in decibel, dB(A). De decibel is een maat voor geluidssterkte, zoals die door mensen wordt ervaren. Een verschil van 1 dB(A) is net waarneembaar.
Hieronder staan links naar geluid (zg. rose ruis) waarin achtereenvolgens een verschil van 1, 3, 6, en 10 dB(A) is aangebracht.
naar inhoudsopgave
Resultaten
De geluidsbelasting is berekend als gemiddelde over een werkdag van 7:00-19:00 uur, voor 5 verschillende plaatsen in de wijk. Om moeilijke berekeningen door weerkaatsing aan gebouwen te voorkomen, zijn de meeste plaatsen op de kanaaldijk gekozen.
Hieronder staat de huidige situatie. De roodgekleurde delen van de wegen zijn als bron meegenomen. De groene randen zijn de geluidsschermen.
De berekende situaties zijn:
- Vóór de reconstructie van het kanaal (keersluis) en Ludenlaan (geen reflector bij Heumen)
- Huidige situatie
- ZOAB op alleen Ludenlaan
- ZOAB op alleen A73
- ZOAB op zowel Ludenlaan als A73
- Een extra geluidsscherm over de lengte van de brug over het kanaal (160m). Dit is het voorstel dat door DGH in de gemeenteraad is gedaan
- Een verlengd geluidsscherm vanaf de brug tot aan het begin van het scherm aan de Heumense kant
- Maximale snelheid van 100 km/u op de A73
De nummers in de grafiek komen overeen met de posities op het kaartje.
Hieruit zien we dat de 'DGH oplossing' alleen voor de bewoners rond positie 5 een effect heeft. ZOAB op de Ludenlaan pakt het probleem bij de bron aan, en heeft hetzelfde effect voor bewoners rond positie 5, maar ook effect voor de rest van de wijk. Pas een geluidsscherm van veel grotere lengte heeft ongeveer hetzelfde effect als stiller asfalt.
De grootste vermindering wordt bereikt door zowel A73 als Ludenlaan van ZOAB te voorzien.
naar inhoudsopgave
Effect van bomen en struiken
Onderstaand plaatje is onderdeel van een ISO (Internationale Standaardisatie Organisatie) norm.
Dit suggereert, dat je een bos van zo'n 100 m breed nodig hebt om een demping van 6 dB te bereiken. De ISO norm dateert van 1996. Er zijn recentere publicaties die dit beeld nuanceren.
http://www.acoustics.asn.au/conference_proceedings/INTERNOISE2014/papers... beschrijft metingen langs een Australische snelweg.
http://users.ugent.be/~tvrenter/publicaties/guidelinestreebelts.pdf beschrijft numerieke berekeningen met verschillende beplantingsschema's
http://www.virginiadot.org/projects/resources/4_09_highway_noise_final_r... beschrijft metingen langs wegen in Virginia (USA). Bevat ook een overzicht van eerder gevonden resultaten (UK, Denemarken, Turkije).
Op het rapport van de Virginia Department of Transportation na, is de conclusie dat een strook van ca 20 m dicht beplant bos naast de weg, met voldoende dikke stammen en een absorberende bodem (struiken en dode bladeren) ca 6 dB demping kunnen geven, vergelijkbaar met een geluidsscherm.
Bladeren in de kroon van bomen dempen alleen frequenties boven 2000 Hz. De meeste publicaties beschouwen het effect van bladeren als te gering.
Boven de 2000 Hz is de weging van de frequenties niet te verwaarlozen. De inhoud van het lawaai neemt echter snel af boven de 1000 Hz. Het is dus niet erg duidelijk of bladeren een erg grote rol spelen.
naar inhoudsopgave
Normen
Wanneer is nu de geluidsbelasting aanvaardbaar?
In de wet bestaat de 'voorkeursgrenswaarde'. Dat is de geluidsbelasting die 10% van de mensen hinderlijk vindt. Een nog lagere waarde zou ons dichtbevolkte land grotendeels onbewoonbaar maken.
Echter, de overheid mag een hogere waarde toestaan, als dat niet anders kan of het teveel geld gaat kosten om het verkeerslawaai te verminderen. Omdat alle maatregelen om verkeerslawaai te reduceren geld kosten, komt onvermijdelijk de politiek eraan te pas om de normen voor geluidsoverlast tegen andere belangen af te wegen. Zo mag bij aanleg van nieuwe woningen de maximaal toegestane belasting 53 dB zijn. En wanneer een nieuwe weg aangelegd wordt, mag het zelfs 58 dB worden.
Het gaat nog verder.
Als de minister verwacht dat in de toekomst (zeg over 5 jaar) de auto's of het wegdek stiller worden, dan mag hij bepalen dat van de berekende geluidsbelasting een bedrag van maximaal 5 dB moet worden afgetrokken. Omdat bij de evaluatie van het rekenmodel in 2012 bleek dat auto's meer geluid produceren dan eerder was gevonden, zat men met een probleem. Bestaande woningbouwplannen zouden in gevaar komen, als de resultaten van de berekeningen moesten worden gebruikt. Daarom geldt op dit moment, bij een resultaat van 55 dB een aftrek van 2 dB, bij 56 dB een aftrek van 3 dB, en bij 57 dB een aftrek van 4 dB. Dus, wat er ook uit de berekening komt (t/m 57 dB) het resultaat wordt altijd 53 dB. Woningbouw gered!
Hiernaast geldt nog een 'stillebanden aftrek' van 2 dB. De verwachting is nl. dat in de toekomst autobanden stiller zullen worden.
Resultaat: hoewel we weten dat al bij een belasting van 48 dB 10% van de mensen hinder ondervindt, zijn de normen voor woningbouw zodanig dat een werkelijke belasting van 59 dB ook acceptabel wordt gevonden...
Hierbij moet ook al rekening worden gehouden met de 'meteo correctie', die in bovenstaande berekeningen is weggelaten. De meteocorrectie is in ons geval een vermindering met ca. 3.5 dB.
Wat nu?
Rijkswaterstaat heeft aangekondigd dat in 2016 de A73 van ZOAB zal worden voorzien. Dit is voorheen al enkele keren uitgesteld. Onduidelijk is de positie van de provincie Gelderland v.w.b. de Ludenlaan. In antwoord op vragen van DGH in de gemeenteraad van Heumen, zegt de gemeente dat het actieplan Geluid 2013-2017 van de provincie niet voorziet in aanpak van geluidsoverlast als dat minder is dan 63 dB. Er komt misschien stil asfalt als de weg aan de beurt is voor groot onderhoud. Als de gemeente het anders wil, moet de gemeente het zelf betalen.
Om de geluidsoverlast te reduceren, maken we weinig kans met een beroep op de wet. De normen zijn zo boterzacht, dat een beroep op de wet geluidshinder weinig kans maakt. Tijd voor andersoortige actie?
Dit artikel is een samenvatting van de presentatie die ik heb gehouden op de Algemene Ledenvergadering van het wijkplatform op 14 april 2015.
Co van Winsum
- Login om te reageren